Năm 2024 đang trên đà trở thành năm chết chóc nhất đối với những người làm công tác nhân đạo được ghi nhận, đặc biệt là những người làm việc tại quốc gia của họ. Đã có 192 người làm công tác nhân đạo thiệt mạng vào năm 2024, trong đó có 119 người là nhân viên địa phương, và năm nay vẫn chưa kết thúc.

Điều này trái ngược với 118 nhân viên nhân đạo đã thiệt mạng vào năm 2022.

Sự gia tăng đáng kể về số lượng người tử vong của các nhà nhân đạo này chủ yếu là do những người đã thiệt mạng ở Gaza kể từ tháng 10 năm 2023, tổng cộng ít nhất là 274 người tử vong trong 10 tháng qua. Thật vậy, số lượng người tử vong trong 10 tháng qua chỉ tính riêng ở Gaza cao hơn tổng số người tử vong của các nhân viên nhân đạo trên toàn thế giới trong hai năm từ 2021 đến 2022.

Sự tiếp tay liên tục của EU và Hoa Kỳ trong việc vi phạm Luật Nhân đạo Quốc tế (IHL), các tiêu chuẩn kép và sự chính trị hóa ngày càng tăng đối với hoạt động hỗ trợ nhân đạo đang làm gia tăng số lượng nhân viên nhân đạo tử vong.

Caritas, một mạng lưới toàn cầu gồm 162 tổ chức cứu trợ và phát triển quốc gia đã mất đi hai nhân viên nhân đạo quốc gia một cách bi thảm ở Gaza. Viola, một kỹ thuật viên phòng thí nghiệm 26 tuổi, đã thiệt mạng cùng chồng và con gái sơ sinh, và Issam Abedrabbo, một dược sĩ tận tụy và là một người cha, 35 tuổi, đã thiệt mạng cùng hai người con trai của mình, để lại một cô con gái mồ côi.

Những cái chết này không phải là ngẫu nhiên.

Theo báo cáo, lực lượng Israel đã thực hiện ít nhất tám cuộc tấn công vào đoàn xe và cơ sở của nhân viên nhân đạo ở Gaza kể từ tháng 10 năm 2023. Những cuộc tấn công này xảy ra mặc dù các cơ quan nhân đạo đã cung cấp tọa độ của họ cho chính quyền Israel để đảm bảo an toàn.

Vụ tấn công vào tháng 10 tại Nhà thờ Chính thống giáo St. Porphyrios ở Gaza, nơi có dân thường trú ẩn, đã khiến Viola, một nhân viên của Caritas, và gia đình cô thiệt mạng.

Thoái vốn khỏi việc bán vũ khí

Sự mất mát chưa từng có này của các nhân viên nhân đạo đã trở nên trầm trọng hơn do một hệ thống nhân đạo ngày càng bị ảnh hưởng bởi các ưu tiên chính trị. EU và Hoa Kỳ tiếp tục cung cấp hỗ trợ quân sự cho Israel, bao gồm cả bom đã gây ra cái chết của dân thường và nhân viên nhân đạo với số lượng đáng kinh ngạc cũng như các hình thức hỗ trợ vật chất khác như các dự án tài trợ cho các công ty vũ khí của Israel.

Để sống đúng với các giá trị của mình như những tác nhân nhân đạo có nguyên tắc và tránh tiếp tay cho các hành vi vi phạm IHL, EU và các quốc gia thành viên phải hoàn toàn từ bỏ hỗ trợ quân sự cho các tác nhân vi phạm IHL. Nếu không có sự từ bỏ này, ngoại giao nhân đạo sẽ tiếp tục bị phá hoại bởi các quốc gia một mặt lên án các hành vi vi phạm IHL và mặt khác cung cấp hỗ trợ quân sự và kinh tế cho các bên thực hiện các hành vi vi phạm IHL này.

Ngày càng có nhiều nhân viên nhân đạo quốc gia gặp nguy hiểm.

Báo cáo Diễn đàn An ninh liên ngành toàn cầu và Kết quả nhân đạo năm 2024 cho thấy số thương vong của các tổ chức quốc gia và địa phương đã tăng đều đặn trong bảy năm qua và vào năm 2022, đã vượt qua số thương vong của các tổ chức phi chính phủ quốc tế.

Các tổ chức địa phương và quốc gia thường có khả năng quản lý rủi ro an ninh hạn chế do thiếu ngân sách và thủ tục. Gần đây, Văn phòng Hỗ trợ Nhân đạo của USAID đã triển khai chính sách yêu cầu các tổ chức trung gian chuyển tiền cho các đối tác địa phương để đảm bảo rằng các đối tác này có các thủ tục quản lý rủi ro an ninh.

Đây chắc chắn là một bước đi đúng hướng trong việc bảo vệ sự an toàn của nhân viên địa phương. EU và các quốc gia thành viên nên áp dụng chính sách tương tự và bổ sung bằng sự sẵn sàng đầu tư tài chính vào các thủ tục, chi phí nhân viên và các rủi ro liên quan đến an ninh khác mà các tổ chức địa phương và quốc gia phải đối mặt.

Sự vô hình của phương tiện truyền thông

Trong một hệ thống nhân đạo có mục đích muốn bản địa hóa hành động nhân đạo, công bằng trong trách nhiệm giải trình và đưa tin trên phương tiện truyền thông liên quan đến cái chết của những người làm công tác nhân đạo là điều cần thiết. Cái chết của những người làm công tác nhân đạo trong nước ít được đưa tin trên phương tiện truyền thông hơn so với cái chết của những người làm công tác nhân đạo quốc tế.

Vụ giết hại bảy nhân viên của World Central Kitchen tại Gaza , hầu hết là nhân viên quốc tế, xứng đáng gây ra sự phẫn nộ của quốc tế. Tuy nhiên, cái chết của 267 nhân viên nhân đạo Palestine , nhiều người trong số họ được các nhà tài trợ và tổ chức quốc tế thuê trực tiếp hoặc làm việc như đối tác thân thiết, thường không được đưa tin trên các tiêu đề của CNN, Politico hoặc BBC. Sự vô hình của phương tiện truyền thông này càng góp phần vào một nền văn hóa vô luật pháp, nơi những kẻ xâm lược phải đối mặt với ít hoặc không phải chịu hậu quả cho các cuộc tấn công liên tục vào dân thường và các hoạt động nhân đạo.

Việc thiếu sự đưa tin của giới truyền thông cũng phản ánh sự thiếu trách nhiệm giải trình quốc tế mà những kẻ vi phạm IHL phải đối mặt, bao gồm cả các cuộc tấn công vào những người làm công tác nhân đạo. Cần tiếp tục đầu tư và hỗ trợ cho các cơ chế trách nhiệm giải trình quốc tế, bao gồm Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) và Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC), trước các cuộc tấn công ngày càng gia tăng, chẳng hạn như của Hoa Kỳ, nước gần đây đã áp dụng lệnh trừng phạt đối với một số nhân viên của ICC.

Bất chấp số lượng thương vong dân sự và nhân đạo tăng vọt, phải mất bốn tháng vào tháng 1, các Nghị sĩ châu Âu mới đồng ý kêu gọi ngừng bắn có điều kiện và ủng hộ các thủ tục của ICJ.

Trách nhiệm giải trình và sự nhất quán với các cam kết của EU về nhân quyền cũng còn thiếu. EU vẫn tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của Israel, chiếm 28,8 phần trăm thương mại hàng hóa của nước này vào năm 2022 , mặc dù có điều khoản về nhân quyền trong Hiệp định liên kết với Israel.

Sau sự mất mát về sinh mạng gây sốc như vậy, chúng tôi kêu gọi EU và các quốc gia thành viên giải quyết các tiêu chuẩn kép khiến các nhân viên nhân đạo phải đối mặt với nhiều nguy hiểm hơn.

Chúng tôi kêu gọi sự giải trình đối với những người thiệt mạng trong khi làm nhiệm vụ, yêu cầu sự chú ý của giới truyền thông và chính trị đối với tình hình của những người làm công tác nhân đạo địa phương và bày tỏ sự đoàn kết sâu sắc nhất của chúng tôi với những người đã mất mạng khi phục vụ người khác. Bằng cách này, chúng tôi có thể giúp bảo vệ những người cống hiến cuộc đời mình để giúp đỡ những người trong cộng đồng của họ.